سبد خرید شما خالی است
تفاوت کارشناسی ارشد وزارت بهداشت و وزارت علوم
توسط : آناهید گستر خلیلی
تفاوت کارشناسی ارشد وزارت بهداشت و وزارت علوم
مقدمه
اگر دانشجوی یکی از رشته‌های علوم پایه پزشکی یا پیراپزشکی هستید، احتمالاً این سؤال برایتان پیش آمده است که برای ادامه تحصیل و ارتقا، کنکور وزارت بهداشت شرکت کنم یا وزارت علوم؟
هر دو آزمون، در نهایت تو را به مقطع ارشد و دکتری می‌رسانند؛ اما مسیر، فضای رقابت و حتی آینده شغلی که برایتان می‌سازند، یکسان نیست. در این مقاله سعی می‌کنیم به زبان ساده و کاملاً کاربردی، تفاوت کنکور وزارت بهداشت و وزارت علوم را دقیقاً در محدوده رشته‌های علوم پایه پزشکی و پیراپزشکی بررسی کنیم و در نهایت بگوییم در چه شرایطی کدام مسیر برای شما منطقی‌تر است؛ و البته در هر مرحله اشاره کنیم که موسسه آناهید گستر خلیلی چه کمکی می‌تواند بکند.
۱. برگزارکننده و فضای کلی دو کنکور
اولین تفاوت مهم، از همان درِ ورودی ماجرا شروع می‌شود؛ یعنی سازمان برگزارکننده آزمون:
کنکور وزارت بهداشت
توسط مرکز سنجش آموزش پزشکی به نشانی sanjeshp.ir برگزار می‌شود. این مرکز، مسئول همه آزمون‌های تحصیلات تکمیلی گروه پزشکی است؛ از ارشد علوم پزشکی گرفته تا دکتری، فلوشیپ و آزمون‌های زبان تخصصی وزارت بهداشت.
کنکور وزارت علوم
توسط سازمان سنجش آموزش کشور به نشانی sanjesh.org برگزار می‌شود و کلیه آزمون‌های سراسری (کارشناسی، ارشد، دکتری و…) را پوشش می‌دهد.
نتیجه مهم برای شما:
اگر هدف شما ادامه مسیر در فضای سلامت، درمان، بیمارستان، آزمایشگاه‌های بالینی و دانشگاه‌های علوم پزشکی است، کنکور وزارت بهداشت مستقیماً همان جایی است که می‌خواهید بروید.(برای آشنایی بیشتر با آزمون کارشناسی ارشد وزارت بهداشت می‌توانید به مقاله آشنایی با کنکور کارشناسی ارشد و رشته‌های وزارت بهداشت مراجعه نمایید)
اما اگر بیشتر به فضای آکادمیک کلاسیک، پژوهش پایه، صنایع دارویی و بیوتک غیر درمان‌محور یا مهاجرت آکادمیک فکر می‌کنید، وزارت علوم هم می‌تواند گزینه جذابی باشد.
۲. رشته‌ها و گرایش‌ها در علوم پایه پزشکی و پیراپزشکی
در رشته‌های علوم پایه پزشکی و پیراپزشکی، هم وزارت بهداشت و هم وزارت علوم فعال‌اند، اما با نقشه‌ای متفاوت.
در کنکور وزارت بهداشت
تمرکز روی رشته‌هایی است که مستقیماً زیرمجموعه نظام سلامت هستند. برای مقطع ارشد گروه پزشکی، لیست مفصل رشته‌ها و ضرایب هر کدام در سایت سنجش پزشکی و همچنین در مقالات موسسه آناهید گستر خلیلی منتشر می‌شود؛ از جمله بیوشیمی بالینی، ایمنی‌شناسی، میکروب‌شناسی، ژنتیک انسانی، فیزیولوژی، نانوفناوری پزشکی، علوم تغذیه، پرستاری گرایش‌های مختلف، مامایی، اتاق عمل، هوشبری، علوم آزمایشگاهی و…
در بسیاری از این رشته‌ها، تنها مرجع ادامه تحصیل تخصصی، وزارت بهداشت است؛ یعنی اگر بخواهید واقعاً در فضای بالینی و سیستم درمانی کشور رشد کنید، باید از کانال وزارت بهداشت وارد شوید.
در کنکور وزارت علوم
در وزارت علوم، گرایش‌ها بیشتر در قالب علوم پایه کلاسیک تعریف می‌شوند؛ مثل:
- زیست‌شناسی سلولی–مولکولی، میکروبیولوژی، ژنتیک، بیوشیمی، فیزیک پزشکی(در برخی دانشگاه‌ها)، آمار زیستی، زیست‌فناوری و…
- رشته‌هایی که هم‌پوشانی مفهومی با علوم پایه پزشکی دارند، اما لزوماً به ساختار بیمارستانی و درمانی متصل نیستند.
جمع‌بندی این بخش:
اگر پیراپزشکی و علوم پایه پزشکی را با چاشنی بالینی و بیمارستانی دوست دارید، نقشه راهتان بیشتر سمت وزارت بهداشت است. اگر عاشق پژوهش پایه، آزمایشگاه‌های تحقیقاتی، یا مهاجرت آکادمیک هستید، وزارت علوم هم می‌تواند گزینه خوبی باشد.
۳. ساختار و دروس کنکور در دو وزارتخانه
ساختار سؤال‌ها و دروس امتحانی هم کاملاً یکسان نیست.
الف) وزارت بهداشت
- هر رشته امتحانی، مجموعه‌ای مشخص از دروس دارد (مثلاً برای بعضی رشته‌ها: بیوشیمی، فیزیولوژی، آناتومی، ایمونولوژی و …) با ضرایب متفاوت. لیست دقیق این دروس و ضرایب هر سال در دفترچه سنجش پزشکی منتشر می‌شود.
- معمولاً تمرکز آزمون‌های علوم پایه پزشکی و پیراپزشکی وزارت بهداشت روی عمق مفهومی و تسلط علمی روی تعدادی درس محدود اما کلیدی است.
- تعداد دروس عمومی کم است؛ فضای آزمون به‌شدت تخصص‌محور است و تسلط روی مفاهیم اصلی رشته، حرف اول را می‌زند.
ب) وزارت علوم
- در کنکور ارشد وزارت علوم، علاوه بر دروس تخصصی هر مجموعه، معمولاً زبان عمومی نیز نقش مهمی دارد. البته باید خاطر نشان کرد که زبان در وزارت بهداشت نیز دارای اهمیت ویژه‌ای است.
- دروس از نظر تنوع رشته‌ای گسترده‌ترند، اما در خیلی از گرایش‌های مرتبط با زیست، تمرکز سؤالات بیش از حد روی حفظیات و جزئیات گسترده است.
- ساختار دفترچه و تعداد سؤالات نسبت به بعضی رشته‌های بهداشت، می‌تواند برای داوطلب خسته‌کننده‌تر به نظر برسد.
۴. شرایط شرکت در آزمون؛ از رشته مجاز تا مدارک تحصیلی
یکی از مهم‌ترین تفاوت‌ها، آزادیِ عمل تو برای شرکت در رشته‌های مختلف است.
وزارت بهداشت
- شرکت در هر رشته، وابسته است به این‌که مدرک کارشناسی‌ات در لیست رشته‌های مجاز آن گرایش باشد؛ این لیست هر سال در دفترچه ثبت‌نام سنجش پزشکی می‌آید.
- برای خیلی از رشته‌های علوم پایه پزشکی و پیراپزشکی، داشتن لیسانس مرتبط (مثلاً علوم آزمایشگاهی، زیست، میکروبیولوژی، پرستاری، مامایی و…) شرط اصلی است.
- بعضی رشته‌ها محدودیت‌هایی مثل حداقل معدل یا نداشتن تعهد خاص استخدامی از قبل را هم لحاظ می‌کنند(طبق دفترچه همان سال).
وزارت علوم
- شرط اصلی، داشتن مدرک کارشناسی یا دانشجوی ترم آخر بودن در رشته‌های مورد قبول آن مجموعه امتحانی است؛
- در دفترچه کنکور ارشد وزارت علوم، معمولاً رشته‌های مجاز در هر مجموعه، متنوع‌تر از وزارت بهداشت‌اند و امکان تغییر گرایش از علوم پایه به رشته‌های میان‌رشته‌ای بیشتر است.
پس اگر:
- می‌خواهید در مسیر درمان‌محور حرکت کنید: باید از همین حالا حواستان به لیست رشته‌های مجاز وزارت بهداشت باشد.
- دوست دارید در آینده بین چند گرایش مختلف بیشتر حق انتخاب داشته باشید: وزارت علوم معمولاً دستتان را بازتر می‌گذارد.
۵. ظرفیت، رقابت و شانس قبولی
واقعیت این است که در رشته‌های علوم پایه پزشکی و پیراپزشکی، ظرفیت وزارت بهداشت معمولاً کمتر و رقابت فشرده‌تر است. بسیاری از رشته‌ها در دفترچه وزارت بهداشت ظرفیت‌های تک‌رقمی یا دو رقمی کوچک دارند، به‌خصوص در دانشگاه‌های تهران، شهید بهشتی، ایران و… که در مقالات آناهید گستر خلیلی هم مرتب به آن‌ها اشاره می‌شود.
در مقابل:
- در وزارت علوم، تعداد دانشگاه‌ها و صندلی‌ها بسیار بیشتر است و این باعث می‌شود شانس قبولی در یک رشته مرتبط (ولو نه در دانشگاه‌های تاپ تهران) معمولاً بالاتر باشد.
اما نکته مهم:
- در وزارت بهداشت، چون ظرفیت کم و رقابت جدی است، کیفیت آماده‌سازی و استراتژی مطالعه واقعاً تعیین‌کننده است؛ کسی که برنامه‌ریزی منظمی داشته باشد و منابع درست بخواند، می‌تواند با یک رتبه خوب، وارد بهترین مراکز علوم پزشکی شود.
۶. تفاوت مدرک و آینده شغلی در علوم پایه پزشکی و پیراپزشکی
مدرک ارشد یا دکتری شما، فارغ از این که برای وزارت بهداشت باشد یا وزارت علوم، از نظر رسمی معتبر است؛ اما نوع اعتبار و جایی که برایتان در بازار کار باز می‌کند، فرق دارد.
مدرک وزارت بهداشت
- برای استخدام در بیمارستان‌ها، مراکز تحقیقاتی بیمارستانی، مراکز بهداشت، شبکه‌های درمانی و دانشگاه‌های علوم پزشکی، داشتن مدرک وزارت بهداشت یک امتیاز بزرگ محسوب می‌شود
- برای مهاجرت تحصیلی در خیلی از گرایش‌های علوم پایه(به‌خصوص زیست، بیوشیمی، ژنتیک، آمار زیستی، فیزیک پزشکی و…) مدرک وزارت علوم نیز کاملاً قابل استناد است؛ این‌جا بیش از هر چیز رتبه دانشگاه، رزومه پژوهشی و سطح زبان اهمیت دارد.
- در بسیاری از واحدهای دانشگاه علوم پزشکی، اولویت استخدام یا جذب هیئت علمی با کسانی است که کل مسیرشان (کارشناسی/ارشد/دکتری) در سیستم بهداشت بوده است.
- در رشته‌های پیراپزشکی (مثل پرستاری، مامایی، اتاق عمل، هوشبری، علوم آزمایشگاهی و…) مدرک وزارت بهداشت عملاً هم خانواده کارت نظام پزشکی و سیستم درمانی است؛ یعنی پیوندت با بیمارستان قطع نمی‌شود.
مدرک وزارت علوم
- مدرک وزارت علوم بیشتر در دانشگاه‌های دولتی و آزاد غیرپزشکی، پژوهشگاه‌ها، مراکز تحقیقاتی مستقل، صنایع دارویی و بیوتک، شرکت‌های دانش‌بنیان و… مورد استفاده قرار می‌گیرد.
اگر نگاهتان درمان‌محور است: وزارت بهداشت غالباً انتخاب اول است.
اگر نگاهتان بیشتر پژوهش‌محور یا صنعتی است: وزارت علوم نیز می‌تواند کاملاً توجیه‌پذیر باشد.
جمع‌بندی نهایی
تفاوت کنکور وزارت بهداشت و وزارت علوم در رشته‌های علوم پایه پزشکی و پیراپزشکی فقط در نام برگزارکننده نیست؛
این تفاوت‌ها از:
- نوع رشته‌ها و گرایش‌ها
- ساختار و دروس آزمون
- شرایط شرکت‌کننده
- ظرفیت و سطح رقابت
تا نوع مدرک و بازار کار آینده، گسترده شده و عملاً دو مسیر شغلی متفاوت برای تو می‌سازد.
نکته خوشحال‌کننده این است که:
اگر از همین الان با یک برنامه واقعی و منابع استاندارد جلو بروید،می‌توانید طوری بخوانید که نه تنها برای یک آزمون، بلکه برای هر دو کنکور آماده باشید و در نهایت با آرامش، بین دو مسیر «بهداشت» و «علوم» بهترین را انتخاب کنید.
هر وقت خواستید، می‌توانیم بر اساس رشته کارشناسی شما، سالی که قصد شرکت در کنکور را دارید، و هدف نهاییتان (استخدام–هیئت علمی–مهاجرت و…)
برای شما یک نقشه مطالعه اختصاصی به سبک آناهید گستر خلیلی طراحی کنیم.