رشته های زیست شناسی وزارت علوم

آشنایی با رشته های کارشناسی ارشد زیست شناسی

در این مقاله سعی خواهیم کرد به کلیه ابعاد رشته زیست شناسی و گرایش های آن که سوال و ابهام فارغ التحصیلان و همچنین متقاضیان این رشته است، بپردازیم. موضوع مقاله با عناوین زیر نگارش شده است:

• معرفی رشته زیست شناسی  و گرایش های آن
• دلیل ورود به رشته ها و گرایش های زیست شناسی
• فرصت های شغلی رشته های پر طرفدار زیست شناسی 
•  

به طور کل گرایش های رشته زیست شناسی در مقطع کارشناسی ارشد وزارت علوم، تحقیقات و فناوری بر اساس دفترچه راهنمای سازمان سنجش به صورت مجموعه زیست شناسی سلولی و مولکولی با کد (1206)، مجموعه زیست شناسی گیاهی با کد(1213)، مجموعه زیست شناسی جانوری با کد(1214)، مجموعه زیست شناسی دریا با کد( 1216) می باشد.

کد 1206 دارای گرایش های: زیست شناسی سلولی و مولکولی، ژنتیک، میکروبیولوژی(4 زیرگرایش: میکروارگانیسم های بیماری زا،صنعتی، محیطی و سیستماتیک و بوم شناسی)، بیوشیمی، بیوفیزیک، زیست فناوری(4 زیرگرایش: میکروبی، مولکولی، دریا و صنعتی)، ریززیست فناوری(نانوبیوتکنولوژی)، آموزش زیست شناسی(ویژه فرهنگیان)، نانوبیوممتیک(نانوزیست الهام)، بیوتروریسم، علوم جرم شناسی امنیتی، فناوری سلول های بنیادی و بازسازی بافت، ژئومیکس کاربردی است.

• کد1213 دارای 3 گرایش: فیزیولوژی، سیستماتیک و بوم شناسی، سلولی و تکوینی است.
• کد 1214 دارای(رشته زیست شناسی جانوری و بیوتروریسم ) که زیست شناسی جانوری دارای 3 گرایش: فیزیولوژی جانوری، بیوسیستماتیک جانوری، سلولی و تکوینی است.
• کد 1216 دارای 4 گرایش: جانوران دریایی، بوم شناسی دریا، آلودگی دریا، گیاهان دریایی است.

رشته های زیست شناسی مناسب چه افرادی است؟ 

ماهیت رشته زیست شناسی تحقیقاتی و پژوهشی است. بنابراین فارغ التحصیلان در این رشته باید درک بالا، حافظه خوب، نگاه دقیق، بخصوص روحیه کنجکاو و پرسشگر داشته باشد. به طور کلی افراد پیگیر و کنجکاو قادر به ساخت فرضیه‌ها در ذهن خود و انجام روند تحقیقات هستند. لازمه موفقیت در هر رشته‌ای علاقه‌مندی به آن رشته است. اگر شما به رشته زیست شناسی و حوزه تحقیق و پژوهش علاقه‌مند باشید، این رشته ها برای شما انتخاب خوبی برای است. برای اینکه شما را با دنیای زیست شناسی و برخی رشته های پر طرفدار آن آشنا کنیم، در ادامه درباره فضای شغلی رشته زیست شناسی سلولی و مولکولی و همینطور ژنتیک توضیح خواهیم داد.

یکی از رشته های پرطرفدار مجموعه 1206، رشته سلولی و مولکولی است که یکی از رشته های علوم پایه است که در دهه 1960 میلادی پایه گذاری شده است، در این رشته به مطالعه زیست شناسی در سطح مولکولی پرداخته می شود. این حوزه دارای وجوه مشترکی با زیست شناسی، شیمی و به طور خاص با علم ژنتیک و بیوشیمی است. زیست شناسی سلولی و مولکولی علم استنباط برهم کنش های مولکولی فعالیت های بیولوژی در بین سیستم های مختلف درون سلولی است. بیشترین آینده شغلی رشته زیست شناسی سلولی و مولکولی در ایران شامل پژوهشگری و تدریس است که البته مشاغل مانند کارشناس آزمایشگاه غذا، دارو و بهداشت، کارشناس آزمایشگاه واکسن و سرم و کارشناس مواد خوراکی، آشامیدنی و آرایشی و بهداشتی هم در برمی گیرد. برخی از مراکز تحقیقاتی بزرگ کشور مانند انستیتو پاستور، مرکز تحقیقات بین المللی ژنتیک ایران، مرکز تحقیقات بیوشیمی و بیوفیزیک و مراکز تحقیقاتی دانشگاهی کشور می توانند پذیرای فارغ التحصیلان این رشته نیز باشد.

از رشته های پر طرفدار دیگر می توان از رشته ژنتیک نام برد که ژنتیک مولکولی مطالعه ی همه جانبه ی ژن ها (ساختار ،عملکرد، تغییر و جهش در ژن ها) را پوشش می دهد. افرادی که در حیطه ی ژنتیک مولکولی فعالیت می کنند با استفاده از تکنیک های مولکولی، برهمکنش پیچیده ی درون و بین ژن ها را بررسی می کنند. فارغ التحصیلان این رشته می توانند در حیطه های:

• تدریس در مؤسسات آموزشی
• آزمایشگاه های تحقیقاتی ژنتیک
• مؤسسات تحقیقات کشاورزی و اصلاح نباتات
• آزمایشگاه های ژنتیک پزشکی(فعالیت در بخش مولکولی این آزمایشگاه ها)
• صنایع واکسن سازی و صنایع دارویی(تولید نسل سوم واکسن های نوترکیب)
• پزشکی قانونی و شرکت های دانش بنیان مشغول به کار شوند.
•  

رشته میکروبیولوژی: این رشته به مطالعه همه موجودات زنده‌ای که با چشم غیر مسلح قابل مشاهده نیست، می پردازد. میکروبیولوژی علم مطالعه باکتری‌ها، ویروس‌ها، قارچ‌ها، پریون‌ها، تک یاخته‌ها و جلبک‌ها است که در مجموع به عنوان «میکروب» شناخته می‌شوند. این میکروب ها نقش کلیدی در چرخه مواد مغذی، تجزیه/تخریب زیستی، تغییرات آب و هوا، فساد مواد غذایی، علت و کنترل بیماری و بیوتکنولوژی دارند. یکی از گرایش های کاربردی رشته میکروبیولوژی، میکروبیولوژی صنعتی بوده که به مطالعه و آزمایش‌های علمی بر روی میکروارگانیسم‌هایی مانند باکتری، جلبک و قارچ می‌پردازد که کاربرد صنعتی و تجاری دارند. هدف از  این رشته تحقیق و بررسی کاربرد میکروارگانیسم‌ها در این گرایش، فرآیندهایی نظیر زیست پالایی و حذف فلزات سنگین، سیستم های تخمیری، استخراج و خالص‌سازی متابولیت‌ها، شناسایی آلودگی‌های محیط زیست و راه‌های مقابله با آن‌ها و همچنین کاربرد مواد تولید شده توسط میکروب‌ها است.

رشته جذاب و آینده دار زیست شناسی فناوری سلول های بنیادی و بازسازی بافت: سلول های بنیادی سلول هایی با توانایی تکثیر و تمایز بالقوه هستند که در ترمیم و بقای بافت های بدن نقش اساسی را ایفا می کنند. کشت و دستکاری این سلول ها به ابزار سلولی قدرتمند برای مطالعات پیش بالینی و بالینی در اغلب بیماری ها تبدیل شده است. این رشته به عنوان یکی از پویاترین حوزه های علوم زیستی دنیا مطرح می باشد و سرمایه گزاری عظیمی برای این رشته در دنیا شده است. با توجه به پتانسیل فوق العاده سلول های بنیادی، پژوهشگران بی شماری به سوی تحقیق در مورد امکان سلول درمانی برای درمان شمار زیادی از بیماری های مهم انسانی سوق داده شده  اند. بنابراین تربیت فارغ التحصیلانی که ضمن تسلط به روش ها و تکنولوژی جدید، بتوانند با درک و شناخت بهتر زیست شناسی سلول­های بنیادی موجب افزایش درصد موفقیت در استفاده از این سلول­ها برای مقاصد پژوهشی و خدماتی و درمانی شوند کاملأ ضروری به نظر می رسد. دانش ­آموختگان این رشته قابلیت زیادی برای حل مشکلات و نوآوری در حوزه های مختلف علوم زیستی و پزشکی از قبیل: بیوتکنولوژی، پزشکی بازساختی، سلول درمانی، ژن درمانی، ایمنی درمانی و علوم پایه مرتبط به درمان ناباروری را دارا خواهند بود. دوره‌ی کارشناسی ارشد فناوری سلول‌های بنیادی و بازسازی بافت، حاوی مجموعه‌ای از علوم و تکنولوژی‌ها در زمینه‌های زیست‌شناسی تکوینی، سلول‌های بنیادی و ترمیم، دست‌ورزی ژنتیکی سلول و مهندسی بافت می‌باشد.